Zeker 10 procent van de pasbevallen vrouwen ontwikkelt een postpartum depressie. Zij voelen zich somber en angstig in een periode waarin ieder eigenlijk verwacht dat je gelukkig hoort te zijn… Juist omdat mensen (en jezelf vaak ook) veracht dat het een fijne periode hoort te zijn, is het moeilijk om te praten over negatieve emoties. Vrouwen schamen zich of zijn bang dat zij niet meer voor hun baby mogen zorgen wanneer mensen weten wat er in hen omgaat. En dat terwijl erover praten en sociale steun ontvangen de belangrijke voorwaarden zijn om een postpartum depressie weer te boven te komen. Blijf niet alleen rondlopen met je verdriet, angst en indringende gedachten. Hoe eerder je hulp zoekt, hoe beter.
Interview met Anne Marleen Meulink
Even voorstellen
Mijn naam is Anne Marleen Meulink en ik heb een counselingspraktijk voor vrouwen met een postpartum depressie. Ik begeleid hen thuis, per mail of telefonisch. Daarnaast geef ik regelmatig bijscholingen over postpartum depressie aan bijvoorbeeld kraamverzorgenden en ben ik auteur van het boek ‘Postpartum depressie’, dat ik heb geschreven voor professionals en andere belangstellenden.
Ervaringsdeskundige
Mijn betrokkenheid bij deze problematiek komt voort uit eigen ervaring. In 2004 heb ik na de geboorte van mijn oudste kind een postpartum depressie gehad. Een volkomen onverwachte, ingrijpende en afschuwelijke ervaring. Eenmaal hersteld voelde ik de behoefte me in te zetten voor vrouwen in hetzelfde schuitje, zodat zij beter en sneller hulp kunnen krijgen dan ik destijds. Ik heb me bijgeschoold door middel van verschillende opleidingen en doe dit werk nu al een paar jaar met veel plezier
Wat is een postpartum depressie nu precies?
De term ‘postpartum depressie’ is eigenlijk een parapluterm voor allerlei psychische klachten, waaronder somberheid, angst, paniek en nare indringende gedachten. Zeker 10 procent van de pasbevallen vrouwen raakt als gevolg van dat soort klachten dusdanig uit balans dat zij daar in hun dagelijks leven ernstig onder lijden. Een heel klein aantal vrouwen (0,1-0,2 procent) ontwikkelt in de eerste twee weken na de bevalling een postpartum psychose. Zij raken het contact met de werkelijkheid kwijt, krijgen last van wanen en hallucinaties, kunnen een gevaar vormen voor zichzelf en voor hun baby, en hebben onmiddellijk psychiatrische zorg nodig. Maar dat is dus nadrukkelijk een andere aandoening dan een postpartum depressie. Dat vind ik belangrijk om te vermelden, omdat beide aandoeningen nogal eens door elkaar worden gehaald. Veel vrouwen met een depressie zijn bang dat zij ‘gek’ (d.w.z. psychotisch) zullen worden, maar dat is een onterechte angst.
Wat doet een postpartum depressie met de baby?
Vrijwel alle vrouwen met een postpartum depressie zorgen zelf voor hun baby en doen dat gewetensvol en met veel inzet. Een enorme prestatie, want zorgen voor een baby terwijl je je zelf naarder voelt dan je ooit voor mogelijk had gehouden, is een grote opgave. Niet beloond te worden met positieve gevoelens als vreugde, trots en dankbaarheid, en toch 24 uur per dag inspelen op de behoeften van een jonge baby, vraagt ontzettend veel van een mens.
Helaas is het een feit dat een postpartum depressie ongunstige gevolgen kan hebben voor de betrokken baby. De moeder is, overweldigd door haar eigen zorgen en pijn, niet altijd voldoende in staat om in te spelen op de sociaal-emotionele behoeften van haar baby. Zij maakt minder en minder adequaat contact en onderneemt minder met haar kindje. Dat kan van invloed zijn op zijn of haar ontwikkeling. Het is daarom des te belangrijker dat een moeder met een postpartum depressie zo snel mogelijk hulp krijgt, en dat die hulp ook bestaat uit het stimuleren van een goede verbinding tussen moeder en kind. Op die manier kan worden voorkomen dat de baby negatieve gevolgen ondervindt van de postpartum depressie en kan de moeder langzaam maar zeker gaan genieten van het contact met haar kindje, iets waar zij zo zeer naar verlangt.
Ben jij hulpverlener en wil je weten hoe je kan signaleren? Lees er meer over op de site van Trimbos: www.trimbos.nl/kennis/zwangerschap-en-depressie
Wie kunnen terecht bij de praktijk van Anne Marleen?
Alle vrouwen die zich herkennen in de klachten die hierboven worden beschreven, kunnen contact met mij opnemen om vrijblijvend te overleggen. Ik werk vanuit Utrecht, maar begeleid vrouwen door heel Nederland. Het liefst bezoek ik vrouwen aan huis. Wanneer dat door de afstand (en de bijbehorende kosten) niet haalbaar is, is begeleiding per mail of telefoon ook mogelijk. Soms geven vrouwen daar sowieso de voorkeur aan.
Hoe kunnen vrouwen met een postpartum depressie geholpen worden?
Uit al het onderzoek blijkt dat het belangrijk is om, wanneer je na je bevalling psychisch uit balans bent, daarover te praten met iemand met verstand van zaken. Dat helpt je om deze nare periode, want een postpartum depressie wens je je ergste vijand nog niet toe, zo goed en snel mogelijk te doorstaan. Belangrijk in de begeleiding is altijd dat vrouwen langzaam maar zeker inzien dat het moederschap en de depressie niet één en hetzelfde zijn. Dat voelt vaak wel zo. Logisch, want de baby en de depressie komen min of meer tegelijk in hun leven. Dat is ontzettend verwarrend en roept veel vragen op: ‘Kan ik niet gelukkig zijn met mijn baby?’, ‘Ben ik hier niet geschikt voor?’, ‘Had ik hier nooit aan moeten beginnen’. Gelukkig gaat een postpartum depressie altijd weer over en komt er altijd een moment waarop vrouwen beseffen: ‘Ik kan dus toch gelukkig zijn als moeder!’. Maar soms gaat aan dat moment een lange en eenzame lijdensweg vooraf. Mocht je dit herkennen, dan raad ik je dringend aan: zoek hulp. Dat is even heel erg spannend, maar doe het!
Ik raad iedereen aan om bij psychische klachten na een bevalling in elk geval ook een afspraak te maken met de huisarts. Het is goed dat hij/zij ervan op de hoogte is dat je het nu zwaar hebt, en daarnaast is het verstandig om door middel van een eenvoudig bloedonderzoek uit te sluiten dat je klachten (mede) een lichamelijke oorzaak hebben. Zo kan een verstoorde schildklierwerking ook leiden tot bijvoorbeeld extreme vermoeidheid en somberheid.
Voor meer informatie en tips kun je terecht op www.postpartumsteun.nl. Mijn boek ‘Postpartum depressie. Oorzaken, gevolgen en adequate ondersteuning’ kun je hier bestellen.
Websites postpartum depressie
– Fonds Psychische Gezondheid voor de folder Postpartum Depressie en tips voor naasten
– Landelijk kenniscentrum pscyhiatrie en zwangerschap voor behandelmogelijkheden
– Netwerk postpartum depressie in Twente – Bij wie kan je in Twente terecht m.b.t. postpartum-depressie?
– BROOOZ ervaringsdeskundige deelt kennis en websites online
Well mom – mobile App
Trimbos heeft een app ontwikkeld om moeders te ondersteunen. Met 9 lessen, een dagboek en nuttige informatie. De inhoud van de app is gebaseerd op de evidence-based interventie voor zwangere vrouwen ‘The Mothers and Babies Course’ en evidence-based principes van cognitieve gedragstherapie, positieve psychologie, mindfulness en probleemoplossing. Meer info en hoe te downloaden
Documentaire postpartum depressie
Postpartum depressie vaders
Er wordt veel geschreven over postpartum depressie bij moeders, maar we weten uit onderzoek uit 2007 door psycholoog Zillah Holtkamp, dat depressie bij vaders ook in Nederland regelmatig voorkomt. Door vermoeidheid, de fase-overgang en het feit dat het werk gewoon door blijft gaan komt er veel op mannen af. Klachten als stemmingsproblemen, angst en vermoeidheid zie je dan ook in verhoogde mate terug bij jonge vaders.
Gelukkig komt er wel meer aandacht voor de positie van de vader. Het ouderschapsverlof voor vaders wordt (iets) uitgebreid, er zijn aparte vadercafe’s en er komt meer aandacht voor de verschillen tussen vaders en moeders. Zoals bij onderzoek naar hersenveranderingen tijdens de zwangerschap en daarna. De documantaire “wat doet een zwangerschap met je brein“ laat goed zien hoe ook lichamelijke processen bij jonge (aanstaande) vaders ook veranderen. Wil je meer weten? Anne Marleen begeleid in haar praktijk ook vaders met depressieve klachten. Ook kan je bij je huisarts terecht.
Fragment uit het ervaringsverhaal van Shanna Hoekstra
Mijn zwangerschap bestond op een gegeven moment uit gesprekken, agenda’s, plannen en vooral non-stop bezig zijn met hoe ik me voelde en wat ik eraan kon doen om me niet rot te voelen of in paniek te raken. Dat mijn man bijna dagelijks te maken had met een hysterische vrouw werd niet gezien. Dat ik helemaal in de stress schoot als ik een aardappel te veel in de pan had gedaan wisten alleen wij. En iedere zwangere vrouw kent het wel, de tranen om iets compleets onbenulligs veroorzaakt door al die hormonen. Echter verloor ik mijzelf compleet in de buien en paniekaanvallen. Het gevoel dat het nóóit meer goed zou komen, maar ook dat het voor mij zo niet meer hoefde bekroop me iedere dag. De leegte, machteloosheid en vermoeidheid door de dagelijkse strijd slokte me compleet op. Tel daarbij het schuldgevoel naar ons mooie kindje op want ik wilde me natuurlijk absoluut niet zo voelen. Ik was zó dankbaar voor de zwangerschap en verliefd op ons kleintje.
Ik kan het de hulpverleners niet kwalijk nemen dat ze het niet zagen, want ik was inmiddels professional geworden in het opzetten van een masker en me sterker voor te doen dan ik was. Met het gevolg dat als ik die enkele keer wel kwetsbaarheid door liet schemeren ik een schouderklopje en geruststelling kreeg. Iedere moeder zat er wel eens doorheen, dat kennen we allemaal, het komt wel goed.
Echter voelde ik diep van binnen dat het helemaal niet goed ging komen. Ik herkende mezelf niet meer, als ik in de spiegel keek wist ik niet wie die vrouw aan de andere kant was. Ik leefde zowel op de automatische piloot als in pure doodsangst, dag in dag uit.
Lees het hele ervaringsverhaal
Heb jij zelf ervaring met een postpartum depressie of ken je iemand in je omgeving en weet je niet zo goed wat je moet doen? Neem dan contact met je huisarts en kijk samen wie je kan ondersteunen.
Praten over depressie met je naasten kan helpen. Kijk op 113.nl/depressie voor informatie en hulp bij depressie.
