De vroege seksuele ontwikkeling
De seksuele ontwikkeling begint al op jonge leeftijd. Baby’s leren hun lichaam ontdekken en al jong ervaren ze dat sommige plekken in hun lichaam extra fijn voelen als je het aanraakt. Ze gaan dan op ontdekking uit. Als kinderen ouder worden komen er vragen, bijvoorbeeld hoe baby’s in de buik komen. Dit alles is een gezonde manier van seksuele ontwikkeling.

Babyfase
Lichamelijk contact is voor baby’s en jonge kinderen belangrijk. Bij pasgeborene of baby’s die te vroeg zijn geboren wordt huid-op-huid contact bijvoorbeeld bewust ingezet om baby’s te kalmeren, zodat er meer energie is om te groeien. De huid geeft een baby informatie over zijn omgeving en zijn lichaam. Daarnaast kunnen baby’s hun lichaam gaan verkennen door andere zintuigen te gebruiken zoals de neus, de mond of de handen. Als een baby vier maanden oud is kan het met zijn handen het eigen lichaam gaan verkennen en als een baby zes maanden oud is ontdekt het mogelijk de geslachtsdelen. Dit laatste gebeurt vaak met toeval. Baby’s kunnen een stijf geslachtsdeeltje krijgen. Dit kan pijnlijk zijn en hoeft zeker niet te maken te hebben met seksuele gevoelens. Het kenmerkt meer de nieuwsgierigheid naar het eigen lichaam.

Peuter – en kleuterfase
De nieuwsgierigheid naar eigen lichaam zet zich in de peuterfase voort. Kinderen willen weten hoe je kunt zien of iemand een jongen of meisje is en waar hun plas nou eigenlijk vandaan komt. Kinderen merken in deze fase de verschillen bij volwassene op en kunnen nieuwsgierig zijn hoe het lichaam van papa of mama er uitziet. Peuters hebben, net als baby’s, behoefte aan lichamelijk contact. Ze worden graag op schoot genomen en onderling ontstaat er ook lichamelijk contact. Tussen de twee en drie jaar ontdekken ze de lichamelijke verschillen tussen jongens en meisjes. Je zult merken dat ze daar vragen over stellen, of dat ze zelf onderzoeken hoe een vriendinnetje of vriendje er bloot uitziet. Ze zijn zich hierbij van geen kwaad bewust. De manier waarop de volwassene op dit gedrag reageren kan wel van invloed zijn op het vervolg. 

Wel of niet begrenzen
Oudere peuters, vanaf de gemiddelde leeftijd van 3 jaar, kunnen doorhebben dat volwassenen geheimzinnig kunnen doen over seksualiteit. Soms wordt er geen uitleg aan gegeven waarom iets niet mag en gaan kinderen zelf maar gissen wat er aan de hand zou kunnen zijn. Ze beseffen dat volwassenen hun experimentjes of bepaalde woorden of vragen niet altijd waarderen, waardoor het experimenteren en onderzoeken verder gaat buiten het zicht van volwassene, zoals in verborgen hoekjes op de groep van de kinderopvang.

Het is voor jongere kinderen al goed om te leren wat wel en niet mag. Ook als het gaat om ontdekken van het lichaam (of het lichaam van een ander). Help ze daarbij en geef ook een uitleg. Zo snappen ze waarom iets (nu) niet mag of geef aan wat juist wel mag. 

Meer lezen
Op Kenniscentrum Seksualiteit Rutgers is een gratis brochure te downloaden met veel informatie over de seksuele ontwikkeling van kinderen met behulp van korte teksten en illustraties. Daarnaast maakt de brochure duidelijk waarom je als ouder belangrijk bent in deze ontwikkeling en geeft het handvaten voor de seksuele opvoeding.

Richtlijn

•  Richtlijn NCJ seksuele ontwikkeling (2014)

Bron:
Zillah Holtkamp & Vera Harbers