Veel professionals die werken met jonge kinderen denken na over welke opleiding of cursus bij ze past. Er is zoveel aanbod, waar kies je voor? Infant Mental Health heeft de laatste paar jaar een grote bekendheid gekregen, maar wat kan je ermee? En welke opleidingsroutes zijn er? In dit blog maak ik een overzicht van de mogelijkheden.
Voordat je verder leest, misschien is het wel goed om te weten dat ik zelf een beetje per toeval in de Infant Mental Health (IMH) stroming gerold ben. Na mijn opleiding tot Gezondheidszorgpsycholoog zocht ik verdieping. Er zijn tal van korte cursussen op het gebied van jonge kinderen, maar ik was op zoek naar een opleiding voor een langere periode. Er was toen (in 2016) welgeteld 1 mogelijkheid, namelijk die tot Infant Mental Health-specialist in Amsterdam. Dat maakte de keuze eenvoudig 🙂
Mijn vijf inzichten over Infant Mental Health:
1.Infant Mental Health verbindt
Over Infant Mental Health (IMH) is al veel geschreven, dus als je even googled kom je allerlei informatie tegen. Maar kort samengevat biedt IMH voor mij een paraplu waaronder verschillende lijnen samenkomen, van o.m. hechting, (epi-)genetica, ouder-kind interactie, systemisch denken, neurologie, ontwikkelingspsychologie en -pathologie, motorische ontwikkeling & taalontwikkeling. Je leert dus breed kijken, erg belangrijk bij jonge kinderen. Dat alles samen kwam, was voor mij al een thuiskomen. Al die losse ontwikkeldomeinen op het gebied van jonge kinderen, kon ik nu scharen onder de vlag van Infant Mental Health.
2. Infant Mental Health laat allerlei lagen samen komen
Infant Mental Health is geen methode, model, techniek of werkwijze. Het schrijft je niet precies voor hoe je jouw (klinische) werk precies moet uitvoeren. Er zijn geen protocollen die zeggen wat je moet doen. Het gaat ook niet alleen over diagnostiek, maar ook niet alleen over behandeling.
Eigenlijk leer je in de IMH-opleidingen van alles. Je krijgt informatie over wetenschappelijke theorieën, bijvoorbeeld over hechting en ouderschap. Je maakt kennis met meerdere modellen, die je kan gebruiken om casussen systematisch aan te vliegen. Diagnostische middelen komen aan bod, net zoals verschillende behandelmethodes. Je leert interventieplannen voor jonge gezinnen te maken, waarbij je vooral leert om te normaliseren en ouders in hun kracht te zetten. En erg belangrijk je leert vaardigheden om de kwaliteit van de ouder-kind relatie in kaart te brengen en om hierover met ouders in gesprek te gaan.
3. Infant Mental Health ontschot
Wat mij tijdens de opleiding nog meer inzicht gaf, is dat de opleiding niet alleen voor psychologen of orthopedagogen is. Infant Mental Health is er voor alle jonge kind professionals. Verloskundigen, kinderfysiotherapeuten, pre-verbaal logopedisten, artsen, vaktherapeuten enz. Ieder die met jonge kinderen werkt kan de IMH-visie toepassen binnen zijn werksetting. Het leuke is, ik werk nu nog meer samen met andere disciplines. Ik ben in ketens gaan denken en zie mijzelf niet meer als onderdeel van 1 sector, maar als onderdeel van de jonge kind keten. En op meerdere plekken in die keten kan ik mijn IMH-expertise inzetten, zonder dat ik mezelf of ouders en kind in een hokje hoef te drukken.
4. Van classificeren naar aandacht voor het hier en nu
Toen ik de opleiding inging, zocht ik naar houvast. Ik wou graag kennis halen, maar vooral om duidelijkheid te krijgen. Met mijn “GGZ-bril”, wou ik graag weten wanneer de ontwikkeling van een peuter nu goed verloopt of afwijkt. En wanneer is gedrag nu een voorloper van ADHD, Autisme of DCD? Niet zozeer voor het plakken van een etiket, maar om ouders vanuit een diagnose uit te kunnen leggen wat er met hun zoon of dochter aan de hand is.
Wat ik door de IMH-opleiding echter gekregen heb, is een attitude verandering. De ontwikkeling van het jonge kind is diffuus en hangt van veel factoren af. Het gaat niet om classificeren, het gaat erom om jonge kinderen en ouders de goede kant op te wijzen. Om ze uit te leggen hoe gedragsontwikkeling samenhangt met vele factoren. Op sommige dingen heb je als ouders weinig invloed, op anderen heb je dat wel. Hoe kan je daar nu slim mee om gaan. De IMH-visie haalde bij mij als diagnosticus de druk weg, om te snel uitspraken te willen doen over diagnoses bij jonge kinderen. Het biedt me de ruimte om op tijd bij jonge kinderen in kaart te brengen hoe we de ontwikkeling gunstig kunnen beïnvloeden. Infant Mental Health leerde mij om in het hier en nu te kijken, vaak wat er letterlijk in de kamer gebeurt. Het haalde me weg van vragenlijsten en cut-off scores. En het brengt me naar de mogelijkheden die ouders hebben om het gedrag of de omgeving van zichzelf te veranderen omwille van de ontwikkeling van het kind.
“Wat houdt Infant Mental Health (IMH) precies in? Het was voor mijzelf best ordenen in het begin. Ik kreeg veel nieuwe informatie, miste overzicht maar was denk ik wel veel te veel op zoek naar concrete houvast (misschien ook niet zo gek als je tegenwoordig opgeleid wordt middels richtlijnen en protocollen).
Inmiddels zie ik de lesstof binnen de IMH als een verzameling achtergrondinformatie, handvatten en tools waarbij je steeds per situatie en per gezin kan kijken wat je nodig hebt.”
5. Van behandeling naar preventie
De IMH-scholing geeft veel onderbouwing waarom vroeginterventie zo belangrijk is. Ik leerde over onderzoeksresultaten waar ik daarvoor niet mee bekend was. Ik kreeg theorieën over ouderschap, fase-overgang en ontwikkeling van hechting die ik het liefst zelf had willen horen toen ik moeder werd, maar die niemand mij uitgelegd heeft.
Al die informatie zou veel meer vooraf gedeeld kunnen worden met ouders. Waarom zou je wachten tot ouders vast lopen en ze dan behandelen in de 2e en 3e lijn? Waarom leg je ze niet al veel eerder uit dat onzekerheid, bang zijn om je kleintje te verliezen en het moeilijk vinden om al je aandacht te verdelen over je nieuwe rollen ingewikkeld is! Maar dat het er allemaal wel bij hoort. Dat het erbij hoort om je daar af en toe knap beroerd onder te voelen. Maar dat die gevoelens ook maar even zo zijn en vaak vanzelf weer over gaan.
In onze regio zijn we die Infant Mental Health informatie al veel sneller gaan delen, binnen de kinderopvang, binnen de verloskunde en binnen scholen. Het is interessant om te zien hoe jonge kinderen nu veel sneller in beeld komen en samen met hun ouders beter kunnen profiteren van korte interventies en het netwerk dat om hen heen staat.
IMH-opleidingsroutes
Op dit moment zijn er twee grote opleidingsinstuten die de route tot IMH-specialist aanbieden. Dit zijn RINO Utrecht en RINO Amsterdam. Zelf ben ik opgeleid in Amsterdam en heb veel geleerd van Guy Couturier en Hedwig van Bakel. Met RINO Utrecht werk ik nu veel samen in de regio Twente, waar we de IMH-modules samen aanbieden aan een divers publiek; van gedragswetenschappers en verloskundigen tot aan kinderarts, verpleegkundigen en medewerkers uit de kinderopvang. In de klas is een mooie mix uit de keten aanwezig en dat geeft een extra dimensie aan kennisoverdracht!
Daarnaast bieden we vanuit het platform IMH Nederland blended onderwijs. Dat betekent dat je basiskennis IMH deels online krijgt aangeboden en dat je de praktische vaardigheden oefent onder begeleiding van de docenten. Zo kunnen we nog gerichter scholen.
Beroepsvereniging:
Het scholingsaanbod IMH houdt zich aan op de richtlijnen die de beroepsvereniging DAIMH voorschrijft. De DAIMH bewaakt de kwaliteit van de IMH-professionals (door kaders te stellen aan de vooropleiding, door herregistratie te volgen en door zelf kennis te delen etc.).
Vanaf 2020 zijn er 2 registraties bij de DAIMH:
- IMH consulent, voor professionals die veel werken met vroegsignalering en doorverwijzing
- IMH specialist, voor BIG-geregistreerde behandelaren
Voorheen kon je nog met een soort “sprokkelroute” je registraties halen. Met allerlei losse cursussen kon je je als IMH-specialist inschrijven in het register. Om de kwaliteit te borgen, zal daar vanaf 2022 van afgestapt worden.
TIP: Twijfel je welke route bij je past? Het platform IMH Nederland denkt graag met je mee. Stuur vrijblijvend een mailtje naar info@imhnederland.nl. Bij RINO Utrecht hebben ze speciale studiekeuze dagen. Kijk op hun website wanneer die zijn.
