Mentaliseren – Wat gaat er in dat hoofdje om?
Vraag jij je ook zo vaak af wat er in dat koppie omgaat, als je jouw kleintje voor je ziet? Wat gebeurt er nu in dat hoofdje, wat denken ze, wat voelen ze? Het zijn hele mooie vragen weet ik nu…want het zegt iets over je interesse in de belevingswereld van je kind. En dat blijkt heel belangrijk te zijn in de opvoeding. Daarom besteed ik in dit blog aandacht aan zoals ze noemen “mentaliseren”.
Mentaliseren is een begrip uit de psychologie… en hoewel psychologie steeds meer een plek krijgt in de maatschappij, krijgen de meeste ouders van jonge kinderen pas met een psycholoog te maken als iemand uit het gezin is vastgelopen. En dat is jammer….want kennis uit de psychologie toepassen in je opvoeding kan heel preventief werken.
Wat betekent mentaliseren?
Mentaliseren betekent dat jij bij jezelf, maar ook bij anderen kunt nagaan wat ze denken of voelen. Dat je kan nagaan wat de ander drijft. Simpel gezegd, mentaliseren gaat over het verplaatsen in de ander. En dat blijkt nu een heel belangrijk component te zijn in je rol als ouder… het kunnen verplaatsen in de belevingswereld van je kind.
Onderzoek heeft uitgewezen dat het goed kunnen verplaatsen in je kind en begrijpen dat je kind zijn EIGEN emotionele wereld heeft, de band tussen jullie versterkt.
Eigenlijk is dat logisch. Stel je nu even voor dat je weer kind bent. Je staat bij de kast omdat je een speeltje wil waar je niet bij kan. Je kan het niet vertellen, want je bent nog te klein om te praten. Je wijst aan wat je wil, maar papa en mama reageren niet. Ze denken dat jij je wel vermaakt en zijn te druk met hun telefoon. Je raakt gefrustreerd en gaat huilen.
Papa en mama horen je huilen wel….ze worden boos en zeggen met een harde stem: “zit nu niet steeds te huilen, je hebt net eten gehad je kan geen honger hebben, ga toch eens spelen!”.
Als jij je voorstelt dat jij daar dus staat, zonder dat je kan vertellen wat je wilt maar dat je ouders wel boos op je worden en niet de moeite doen om je goed te begrijpen. Hoe voelt dat?
Of is het fijner als je ouders goed naar je kijken, de telefoon wegleggen, naar je toekomen en bedenken wat je wilt. Dat ze rustig tegen je zeggen: “ach sorry, we waren te veel afgeleid. Jij wijst omhoog. Wat wil je?”
Vertrouwen in je ouders groeit als jouw ouders je goed snappen, begrijpen waarom je doet wat je doet en als ze je proberen te kalmeren als je overstuur bent. Welke reactie vindt jij fijner en hoe reageer je op elke reactie? Waar wordt je rustiger van of waar juist gefrustreerder van?
Juist als een kind nog niets kan vertellen of zelf nog niet kan pakken wat het nodig heeft, heeft het jouw begrip juist extra nodig. Als een kind zich begrepen voelt door zijn ouders, wordt het sneller rustiger en krijg het vertrouwen dat ouders er voor hem of haar zijn. En dat is volgens mij wat veel ouders met jonge kinderen willen!
'' Watch, wait & wonder ''
In behandelingen voor Infant Mental Health maken we gebruik van de methode “Watch, Wait en Wonder”. Het wordt ingezet wanneer ouders en kinderen voelen dat ze elkaar niet meer begrijpen, of als ouders allerlei boos gedrag bij hun kind waarnemen en niet meer weten hoe ze dit moeten doorbreken.
In de therapie vraag ik dan om samen te spelen en om naast het kind te zitten zonder iets te doen. Het enige dat ouders kunnen doen is bedenken wat er in dat hoofdje van hun kind omgaat. Als het kind rustig speelt, vraag ik de ouders in de tussentijd om naar het kind te kijken (Watch), zonder zelf iets toe te voegen aan het spel van het kind. Ouders nemen dan bewust de tijd en ik vraag ze om te wachten als ze merken dat ze zich wil gaan inmengen (WAIT). Ouders hebben vooraf informatie gekregen, dat ze op dat moment niet wat gaan doen, maar blijven bedenken wat hun kind zou voelen, denken en wensen (WONDER).
Door als ouders op je handen te zitten (soms letterlijk als dat je helpt) en bewust na te denken wat je kleintje wil, leer je meer en beter in te spelen op de behoeftes van je kind.
Wat mentaliseren voor mij heeft betekend
En zonder dat ik het negen jaar geleden bewust mentaliseren noemde (want niemand had mij toen iets vertelt over hoe je dit al zo jong kan toepassen)…lag ik daar als hoogzwangere in een babyledikant. Om te ervaren wat ons meisje zou gaan zien als zij straks in haar bedje zou liggen. Maanden later lag ik op de grond om te bedenken hoe het zou zijn als alles hoog is terwijl zij kruipend de wereld ontdekt en at ik hapjes babyvoeding mee, om te proeven wat zij proefde.
Het leren mentaliseren, heeft mij geholpen om onze dochters beter te begrijpen. Het is niet alleen fijn op rustige speelmomenten, maar het helpt ook bij boze buien, irritaties en strubbelingen. Het lukt me dan sneller om te bedenken hoe het voor hen is om verdrietig of boos te zijn en hoe ik ze kan helpen. En als ik kalm op die emoties reageer zijn de buien minder lang en heftig, dan wanneer ik daar vanuit mijn eigen emoties op reageer. Probeer maar eens!
Ik was me trouwens net als veel andere ouders bewust van het feit dat kinderen vanaf het eerste moment hun eigen individuutje zijn. Ook al weet je dat, soms bewust van perspectief wisselen helpt…en met de techniek van tegenwoordig kan dat gewoon vanaf je smartphone (als je kind niet in de buurt is 😉 ) Zoals bij dit filmpje van Marilene de Zeeuw en Floortje Heij.
Meer informatie
Infant Mental Health professionals maken veel gebruik van mentaliseren. Het is opvallend hoeveel informatie voor professionals ik vind op internet over mentaliseren, maar hoe weinig er nog beschikbaar is voor ouders. Heb jij n.a.v. het lezen van dit blog vragen, kijk dan welke IMH-specialist er in jouw regio is of neem contact met ons op.
