Infant Mental Health en Kansrijke Start

1 augustus 2021

Zillah Holtkamp

Vraag jij jezelf ook weleens af hoe Kansrijke Start en Infant Mental Health zich tot elkaar verhouden? Je bent niet de enige. Ik krijg die vraag bijna wekelijks. Soms denken professionals dat ze moeten kiezen tussen Kansrijke Start en Infant Mental Health. Niets is minder waar! Infant Mental Health kan het effect van het programma Kansrijke Start juist aanvullen. En daarom licht ik in dit blog toe hoe ik naar beiden kijk.

Voor wie mij niet kent, even kort mijn achtergrond. Ik werk als behandelaar binnen de jeugdzorg. Daarnaast ben ik paar jaar coördinator Kansrijke Start in onze regio geweest en ben ik betrokken geweest bij de eerste fase uitrol van Nu Niet Zwanger in onze regio. Aan de andere kant ben ik geschoold in Infant Mental health en heb als IMH-specialist het platform IMH Nederland opgericht. Ik houd van netwerken en ben nieuwsgierig wat er in allerlei settingen leeft.

Kortom, ik ken enerzijds Kansrijke Start en anderzijds het IMH-werkveld. En daar zit veel overlap in.

Wat is Kansrijke Start

Wat is het actieprogramma Kansrijke Start

Kansrijke Start bouwt aan lokale coalities in de geboortezorg

Kansrijke Start is een landelijk actieprogramma dat door het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport is gestart in 2018. Het heeft als doel elk kind een zo goed mogelijke start van zijn of haar leven te geven. Het programma richt zich met name op het versterken van lokale coalities in de geboortezorg. Partijen als gemeenten, verloskunde, gyneacologie en jeugdgezondheidszorg worden samen gebracht. Het voordeel is, dat je daardoor over je eigen domein heen leert kijken en samen nadenkt over verbeteringen in de ketenaanpak.

Wat biedt Kansrijke Start
Kansrijke Start biedt tools, zoals een overzicht van effectieve interventies die je kan uitrollen in je lokale situatie, conferenties en goede voorbeelden uit andere gemeenten. Zo hoef je per gemeente niet steeds het wiel opnieuw uit te vinden. Het landelijk expertisecentrum Pharos ondersteunt gemeenten hierbij. Het is een prachtig initiatief en op allerlei gebieden gebeurt er nu van alles op preventie in Nederland.

Wat is Infant Mental Health

Infant Mental Health versterkt Kansrijke Start

IMH versterkt de vaardigheden van professionals

Infant Mental Health is een internationale visie. Het gaat over het belang van een gezonde ontwikkeling van baby’s en jonge kinderen. En vooral ook hoe de eerste jaren van een mensenleven de wortels zijn voor de verdere gezondheidsontwikkeling. Wereldwijd worden al tientallen jaren uitkomsten van wetenschappelijk en klinisch onderzoek uit allerlei domeinen gecombineerd om zicht te krijgen op dat wat er nodig is om de gezondheid van mensen te bevorderen.

De Infant Mental Health visie ligt ten grondslag aan het manifest 1001 kritieke dagen. Belangrijk aan de IMH-visie is dat het de olie is tussen allerlei domeinen, zoals lichamelijke gezondheid, mentale gezondheid, onderwijs en bescherming. Het zorgt voor een integrale kijk op gezondheid van gezinnen met jonge kinderen. En die begint al bij de kinderwens. Professionals die wereldwijd zijn opgeleid in Infant Mental Health, hebben weliswaar verschillende achtergronden maar kijken desondanks op eenzelfde manier naar gezinnen.

Wat biedt Infant Mental Health
Werken vanuit de IMH-visie biedt professionals uit allerlei beroepen de mogelijkheid dezelfde taal te spreken en op een eenduidige manier te denken en handelen. Het is gericht op vergroten van de vaardigheden van professionals om relaties te versterken, waarbij de relatie tussen ouder en kind centraal staat. Dat laatste is niet voor niets. We weten namelijk dat deze relatie een buffer, maar ook een stressor kan zijn voor de gezondheid van het zeer jonge kind. De ouder-kind relatie goed in beeld krijgen, weten waar je op moet letten en vooral ook wat je vervolgens kan doen is een belangrijke speerpunt van de Infant Mental Health-visie.

Herken je dat? Dat er bij een gezin een professional betrokken is, die een andere kijk heeft op de aanpak dan jij? Die ouders een advies geeft, waar jij niet achter kan staan? Dat ouders daardoor onthutst bij je komen, omdat ze niet weten wat ze moeten doen? Wat wens jij in die situatie?

Het veld van ondersteuning aan gezinnen met jonge kinderen

De internationale organisatie Zero to Three heeft het werkveld van jonge kind opgedeeld in 5 domeinen die betrokken zijn bij gezinnen met jonge kinderen. IMH Nederland heeft dit vertaald naar de Nederlandse situatie en heeft daar de verschillende settingen ingezet. Zie hiervoor onderstaande figuur.

Vele beroepsvelden, vele disciplines

Binnen al deze settingen zijn verschillende disciplines betrokken, met allerlei specialismen. We hebben ze deels in beeld en gaan nu al richting 90 verschillende disciplines die zich zich gespecialiseerd hebben in de ondersteuning van gezinnen met jonge kinderen! Dat betekent nogal iets voor het bouwen van duurzame coalities. Want elke discipline heeft een eigen referentiekader en aandachtsgebied.

Ik noem het altijd de verzuiling van de zorg. Het gevolg is dat iedere discipline zijn eigen smalle blik, rol en belang heeft. In sommige situaties liggen die zover uit elkaar dat het lijkt alsof we Chinees met elkaar praten. Het is de kunst om te zorgen dat we meer naar elkaar toe bewegen en zorgen dat we in plaats van multidisciplinair meer transdisciplinair gaan werken. Een gezamenlijke visie, zoals de Infant Mental Health-visie, versterkt dit proces.

Omdat je met dezelfde doelgroep werkt,  wil dit nog niet zeggen dat je op dezelfde manier denkt, kijkt en handelt. Je zult als projectleider Kansrijke Start expliciet aandacht moeten besteden aan het kennis - en vaardigheidsniveau van professionals.

Infant Mental Health ter versterking van Kansrijke Start

Kansrijke Start is een prachtige manier om met ondersteuning van subsidie verschillende partijen samen te laten werken. Maar het vraagt nogal wat van projectleiders om vervolgens alle disciplines en organisaties met de neuzen dezelfde kanten op te krijgen. Soms is dit relatief eenvoudig, maar vaak merk ik dat er nogal wat bruggen gebouwd moeten worden.

Elke beroep heeft zijn eigen referentiekader
Professionals zijn verschillend opgeleid. Kinderopvangleidsters zijn getraind in andere vaardigheden, dan behandelaren in de volwassen GGZ of een gyneacoloog. Bovendien heb je binnen beroepsgroepen allerlei specialisaties en richtlijnen. Probeer dan de kwaliteit van jonge kind zorg maar te bewaken. En al die professionals, worden binnen Kansrijke Start geacht om samen te werken. Dit vraagt dus een expliciete actie.

Verschillende disciplines aan de slag vanuit eenzelfde visie
Wij merken dat wanneer verschillende disciplines getraind worden in de IMH-visie, dit meer eenduidigheid geeft in vaardigheden gericht op vroegsignaleren, triage en vroeginterventie. De meerwaarde is dat je gebruik maakt van dezelfde analysemodellen, hetzelfde afwegingskader en vooral ook een zelfde manier van handelen richting ouders. Die kennis over IMH biedt die verbinding. En dat helpt je coalitie Kansrijke Start te versterken.

De regionale cursussen van IMH Nederland zijn ontwikkeld om professionals uit dezelfde regio tegelijkertijd te trainen in Infant Mental Health. Doe in 2023 mee met de training in Twente, Zwolle, Rotterdam en Maastricht en geef een boost aan de samenwerking in je regio! Of vraag ons of we op met je organisatie mee kunnen denken.

Tot slot:
Waar ik voor pleit is dat de overheid middelen blijft vrij maken voor Kansrijke Start. Het is heel mooi dat onze huidige ministeries ook toe willen werken naar een Integraal Zorgakkoord. Er gebeuren dus mooie dingen, maar ik zie ook gemeenten die erg worstelen met de materie. Om Kansrijke Start duurzaam uit te rollen is kennis erg belangrijk. Want als je eenmaal weet hoe het brein en de genen in samenspel zijn met omgevingsfactoren, dan lukt het makkelijker om duurzame plannen binnen Kansrijke Start te maken.