Het “huismodel” als basis voor het gezinsplan
Heb jij dat ook dat ouders met een hulpvraag over het kind bij je komen en daar het liefst direct een oplossing voor zoeken? En dat het soms zoeken lijkt hoe je met ouders tot een integraal plan komt, vanuit de Infant Mental Health visie?
Ik heb een manier gevonden om ouders al tijdens het eerste gesprek uit te leggen over de samenhang tussen hulpvragen bij het kind en hun eigen rol daarbij. Mijn naam is Zillah Holtkamp en ik ben GZ-psycholoog & IMH-specialist DAIMH en ik ben oprichter van het platform IMH Nederland. In deze blog lees je over het “huismodel”.
Waarom een apart model?
De reden waarom dit huis is ontwikkeld, kwam uit mijn eigen behoefte om praktische tools te hebben om het grote, bijna container begrip Infant Mental Health, eenvoudig uit te leggen aan ouders. Het is voor professionals soms al lastig te begrijpen wat het internationale gedachtegoed Infant Mental Health nu precies is. In het blog Infant Mental Health als paraplu boven de jonge kind zorg, heb ik het al geprobeerd te ordenen voor ons als professionals. Maar dit is geen tool handige tool voor ouders.
En toch wil je ook ouders al vrij snel kunnen vertellen wat Infant Mental Health inhoudt en waarom je systemisch, biologisch en vanuit integenerationele overdracht, kijkt naar “klachtgedrag”.
Wanneer gebruik je het huismodel?
Dit huismodel is vooral toe te passen in de situatie waarbij ouders bij je zitten omdat ze problemen ervaren in de opvoeding met hun jonge kind. Ze hebben het idee dat de problemen waar ze tegenaan lopen, voortkomen vanuit hun kind. Soms hebben ze nog geen link gelegd met hun eigen gedrag.
Je kan het model bij de verschillende doelgroepen gebruiken (dus ook voor ouders met een verstandelijke beperking), omdat het eenvoudig is en visueel. Ik gebruik het ook in overleg met andere zorgprofessionals als er een plan gemaakt moet worden, zodat je samen snapt op welke laag en relatie je insteekt.
Aan de slag met ouders, betekent starten met mentaliseren
Op het moment dat ouders en kind voor het eerst bij je in de spreekkamer zijn, is het je belangrijk om stil te staan hoe het voor hen is. Ouders komen veelal niet graag bij je. Ze hadden het liever zelf willen oplossen. Vaak ben je de zoveelste in rij, aan wie ze moeten uitleggen dat het hen thuis niet lukt met hun kleintje. Het is goed je te realiseren wie ze al gesproken hebben en je af te vragen wat ze nu bij jou willen halen. Zitten ze bij je met scepsis, zijn ze gemotiveerd of verwachten ze dat jij het gaat oplossen?
En sta ook stil hoe de uren voor de afspraak zijn geweest. Konden ze hun kleintje gemakkelijk meenemen naar de afspraak, of is er veel strijd aan vooraf gegaan? Wil vader wel het verhaal met je delen, maar moeder liever niet? Zijn daar woorden over geweest, toen ze in de auto naar je toe reden? Zitten ze met zweet onder de oksels bij je, omdat ze met de maxicosi en al die zware deuren in het pand lastig bij je kwamen? Of werden ze bij de voordeur warm opgevangen? Hoe is het voor de kleine die mee is? Hoe heeft die nu honger? Of behoefte aan rust? En de andere kinderen uit het gezin, waar zijn die? Zijn die nu naar opa en oma? En wat vinden opa en oma ervan dat er nu hulp wordt gevraagd aan professionals? Zijn ze het er mee eens of hebben ze hun mening net aan de ouders verteld?
En hoe zit jij erbij? Kom jij gehaast uit een andere afspraak? Of heb je al een heel plan voor dit gezin klaar op basis van de voorinformatie?
Je snapt denk ik wel wat ik met deze alinea bedoel: sta even stil en bedenk hoe iedereen nu in de kamer bij je zit.
Psycho-educatie voor ouders
Het huismodel borduurt voort op dit mentaliseren en maakt dingen expliciet. Stil staan bij ouders vind ik belangrijk. Het is goed om je te realiseren dat wij als professionals al jaren in de materie van Infant Mental Health zitten. De gemiddelde ouder heeft deze achtergrond echter niet. Laat staan dat ze weten hoe het is om met je jonge kind in allerlei onderzoeken of behandeltrajecten te stappen.
Het huismodel dient dan ook als een simpele manier om psycho-educatie te geven over de relatie van “klachtgedrag” binnen de context van het gezin.
Door vooraf de context van Infant Mental Health te delen, probeer je het veilig te houden voor ouders en neem je ze mee in het plan dat je samen maakt. Door al op tijd kennis te delen over werken vanuit de Infant Mental Health visie, geef je ouders ook de kans om zelf een mening te vormen en mee te denken in de verbanden die je als professional vakt automatisch legt.
Het huis maakt voor ouders visueel, waar ze in het proces zitten. Waarom er geen interventie op het kind gedaan wordt, maar op een van hen. De visuele tekening is bovendien eenvoudiger te snappen en uit te leggen aan anderen. Er is maar 1 foto nodig en je hebt je plan als ouder bij je.
En als je zelf de uitgangspunten van Infant Mental Health in je achterhoofd houdt, kun je wetenschappelijke kennis en de beleving van ouders goed samen brengen.
Het huismodel staat als plaatje in de toolbox van IMH Nederland. Maar ik teken het voor elke ouder opnieuw uit, zodat je hun tempo kan volgen.
Achtergrond huismodel
Het huismodel is gebaseerd op een systeemmodel. Dat systeemmodel begint vaak met het feit dat je als partners ook ouders bent geworden.
Alleen het huismodel werkt omgekeerd. Dat komt, omdat ouders die voor klachtgedrag vaak bij mij komen, niet direct willen beginnen over hun eigen rol. Ze zijn gericht op hun kind, willen soms zelfs hun eigen aandeel negeren of vermijden. Staan op scherp; ze komen niet bij je voor zichzelf. En dat maakt dat dit huismodel prettiger werkt, je begint bij het kind en zakt dan af naar de fundering.
Hoe gebruik je het huismodel?
Intake
Als ouders en kind op intake komen, is het belangrijk dat je eerst je normale stappen volgt. Laat ouders en kind rustig acclimatiseren, stel ze op hun gemak en maak contact. Begin met het luisteren naar hun verhaal, zie en voel wat er gebeurt in de kamer. Je zal merken dat je op een gegeven moment de eerste informatie al wel helder hebt. Ouders zijn hun belangrijkste punten kwijt en er komt een kantelpunt richting het vervolg. Dat is het moment waarop ik het huismodel introduceer en ouders uitleg op welke wijze ik denk en een plan maak.
Ouders meenemen met het huis
Je start voor ouders veilig bij het kind. Daar hebben ze tenslotte hun vraag over. Vaak kun je ouders dan al vrij snel meenemen naar de relatie die hun kind met hen heeft. En hoe ouders onderling met elkaar afstemmen over de opvoeding. Dit is het dak van het huis; de bovenste driehoek.
Als je voelt dat het veilig is voor ouders, neem je ze mee naar de relatie met hun rol als man of vrouw. Je legt ze uit hoe belangrijk het is, dat ze tijd en ruimte houden om naast vader of moeder, om ook nog hunzelf te kunnen zijn. Je bevraagt wat er in ze omgaat nu ze dit horen. Dit het huis zelf, het vierkant.
Veelal ligt er dan al een open gesprek. Ouders van jonge kinderen merken dan al wel, dat ze vaak erg moeten wennen aan al die veranderingen. Je raakt hier de thema’s van de Motherhood Constellation van Daniel Stern – de identeitsvorming en het voelen van steun.
Dan komt er vaak ook al wel een opening om ouders mee te nemen en de relatie te leggen met de thema’s van Selma Fraiberg en Alicia Lieberman m.b.t de invloed van de eigen ontwikkelgeschiedenis; “the ghosts & angels in the nursery”. En houdt het hier ook weer veilig; geef ouders aan, dit is de context waarin we werken, maar neem je tijd om te bedenken wat je hierin wel of niet al wil vertellen.
Een huis op maat
Wil je nog visueler maken hoe relaties onderling zijn, dan kan je ouders de ruimte geven om zelf hun relaties aan te geven in de kleuren rood (veel stress) of groen (ontspannen en goed) en met dikke, dunne of gehavende lijnen. Dit vind ik zelf een fijne manier, omdat je ouders dan kan laten nadenken hoe relaties eruit zien en zij hier middels kleuren en lijnen zelf woorden aan kunnen geven. Je kan in beeld brengen wat er in hun rugzak aan bagage zit.
Je kan het huis aanvullen met broertjes of zusjes. Door er bij het dak nog een dakkappel aan te maken. En je kan invloed van de omgeving in beeld krijgen; door de zon erbij te tekenen (fijne steunende omgeving) of regen of onweer (veel stress en veel gedoe). Op die manier neem je alle facetten van het ecologisch model van Belsky mee.
Meer weten?
Met een leeg vel papier, wat stiften en het huismodel in je achterhoofd, krijg je al vrij snel de relaties binnen het gezin in beeld. Het is een mooi uitgangspunt om ouders mee te nemen in het opstellen van het behandelplan. Want bij elk bolletje kan je interventies neerzetten en samen kies je daarna met ouders de volgorde van de interventies.
Wil je meer weten hoe je dit huismodel kan toepassen? We hebben een instructiefilmpje op youtube of volg een van onze trainingen, want daar staan we uitgebreider stil bij het werken met dit huismodel.
